Hoe bijzonder is de sociaaldemocratiche strijd voor een sterk en sociaal Nederland?

Civis Mundi Digitaal #14

door SWC

Hoe bijzonder is de sociaaldemocratiche strijd voor een sterk en sociaal Nederland?

Onder de leuze "voor een sterk en sociaal Nederland" voert de PvdA de laatste tijd haar strijd tijdens verkiezingen.  En bij de huidige kabinetsformatie wordt van die partij verwacht dat dat zal doorklinken in het regeerakkoord. Maar hoe bijzonder is die leuze eigenlijk? Wie is er tegen een economisch sterker maken van Nederland? Een sterke handelsnatie zijn en vooral blijven is bittere noodzaak, aldus VNO-NCW voorzitter Bernard Wientjes in een recente column. En wie tegen een sociaal functionerend Nederland? Een sociale oriëntatie van het regeringsbeleid is een kwestie van constitutionele plichtsvervulling. Die plicht is verankerd in de Grondwet (sociale grondrechten) en in internationale mensenrechtenverdragen. Dat geldt trouwens ook voor de liberale waarden waarvoor de VVD zich sterk maakt. De politieke strijd is tegenwoordig een strijd over de vraag hoe die sociale en liberale waarden in politiek beleid te interpreteren en operationeel te maken. De Nederlandse samenleving is in constitutioneel opzicht zowel in liberale als een sociale rechtsstaat. Tussen beide bestaat een spanningsrelatie die parallel loopt met bepaalde politieke accentverschillen tussen VVD en PvdA. Het verschil tussen de PvdA en de VVD is dat de PvdA die sociale waarden in het beleid een andere en in haar visie sterker accent wil geven via collectieve regelingen en de VVD die sociale dimensie in de context van de liberale rechtsstaat meer via een appèl op eigen verantwoordelijkheid en marktwerking tot gelding meent te kunnen brengen waardoor mensen meer op eigen benen leren staan. Bij de voorbereiding van het regeerakkoord van het kabinet-Rutte II is gebleken dat die accentverschillen vrij vlot gladgestreken kunnen worden als politieke profileringsbehoefte ondergeschikt gemaakt wordt aan het landsbelang. In het motto van het regeerakkoord bruggen slaan wordt dat tot uiting gebracht. Het is een motto dat een poldergeur verspreidt en een CDA-geur ook.

De leiding van de sociaaldemocratie, constateerde in 1959 al de aanvankelijk marxistische politicoloog Siep Stuurman is bijna overal een exponent van sociaal liberalisme geworden en daarmee een specifiek onderdeel van de naoorlogse liberale consensus. De sociaaldemocratische omarming van de Derde Weg politiek in de jaren ’90 is daarvan een bevestiging zoals in het toenmalige debat over die politiek ook onderstreept is door prominente liberalen als de Duits-Britse socioloog Ralf Dahrendorf en Frits Bolkestein.

De Wiardi Beckman Stichting heeft kort geleden een groot onderzoek uitgevoerd, getiteld Van waarde. Sociaaldemocratie voor de 21^e eeuw, dat de sociaaldemocratie een nieuw verhaal en perspectief moet opleveren. Daaruit valt op te maken, dat dat niet meer is dan een aangepaste en nader uitgewerkte invulling van de eerder omarmde sociaal-liberale oriëntatie en koers in het licht van de nieuwe uitdagingen van deze tijd.[i] Het is een koers, die D66 eveneens zegt te volgen, maar zij legt daarbij wel andere accenten en distantieert zich daarom ook van linkse samenwerking zoals in theorie beoogd door de PvdA.

Evenals de PvdA is de SP erfgenaam van de socialistische denkrichting in de Nederlandse politiek. Dat zij betrokken wordt bij de linkse samenwerking in spe als juist genoemd is daarvan een logisch uitvloeisel. Zij onderscheidt zich van de PvdA wel door een veel kritischer opstelling tegenover de effecten van de neoliberale tijdgeest waar de PvdA zich sinds de jaren ’90 in vergaande mate aan geconformeerd heeft.

SWC

[i] Zie Van waarde. Sociaaldemocratie voor de 21^e eeuw: bestaanszekerheid, Socialisme en Democratie, 5/6, 2011; en Verheffing, Socialisme en Democratie, 7/8, 2011. Arbeid, Socialisme en Democratie, 9/10, 2011 en Binding, Socialisme en Democratie, 11/12, 2011.