De indianen en de oliepijpleidingen in Canada en de Verenigde Staten

Civis Mundi Digitaal #64

door Jan de Boer

Al enige jaren zijn in Canada en de Verenigde Staten de indianen: de Cree, de Blackfoot, de Sioux en andere stammen in de eerste linie te vinden van de strijd tegen de uitbreiding van de oliepijpleidingen. In Canada heeft deze strijd geleid tot het opgeven van het project "East Energy" bestemd voor het transport van oliehoudend zand van Alberta naar Quebec.

Het project "Trans Mountain" van Alberta naar de kust van Brits Columbia ligt nu onder vuur net als in de Verenigde Staten het doortrekken van de oliepijpleiding "Keystone XL" die dit oliehoudende zand van Canada naar de Golf van Mexico zou moeten vervoeren.

De sterkste mobilisatie tegen deze oliepijpleidingen vond eind 2016 plaats bij de Sioux van

"Standing Rock" tegen de "Dakota Access Pipeline" die gas en schalie-olie van de olievelden van Bakken in Noord-Dakota naar Illinois vervoert: een project met een niet te onderschatten risico voor de vervuiling van het water in dit indianenreservaat met name door een boring onder de rivier de Missouri... en dat waar een ander voorgesteld traject van deze pijpleiding dat niet door het indianenreservaat liep, door de politiek was verworpen. Deze indrukwekkende massabijeenkomst gesteund door de universitaire wereld, werd uit elkaar gejaagd door privé- veiligheidsgroepen en de reguliere politie die gebruik maakten van traangas, waterkanonnen en explosiegranaten met als gevolg talrijke, soms ernstige gewonden.

Deze milieukwesties stellen de vraag, laat de antropoloog en historicus Michel Naepels weten, wat de plaats van inboorlingen, autochtonen is in onze wereld. Veel sterker dan de sociale wetenschappen heeft de antropologie een wat ambivalente relatie met inheemse volkeren. Allereerst sprekend en schrijvend over de grootsheid en bijzonderheden van de gekoloniseerde en de door de Europese hoofdsteden uitgebuite gemeenschappen, steunen antropologen ook vaak de eisen van hun gesprekpartners. Zij waren ook de eersten die de volkerenmoord op de indianen aan de kaak stelden. Helaas hebben ze, voor het merendeel afkomstig uit de koloniserende landen, te vaak zelf gesproken in de plaats van de autochtonen waardoor ze mee schuldig zijn aan hun stilzwijgen en hun marginaliteit.

De indianen worden nu geconfronteerd met de laatste grenzen van de groei van het kapitalisme. Het weinige verdedigend wat hun nog rest van de rechten op hun territorium en hun soevereiniteit (voor de Sioux zijn dat de verdragen van Fort Laramie van 1851 en1868) worden ze nu geconfronteerd met de steeds vindingrijkere exploitaties van natuurlijke rijkdommen op steeds verder weg gelegen plaatsen. Het vooropstaan van religieuze gedachten Bij talrijke bewegingen van indianen staan religieuze gedachten (de aarde is heilig, moeder aarde, Gaia...) voorop maar ook de materiële, economische en politieke dimensie van deze massabijeenkomsten moet niet vergeten worden. De vervuiling van de grond en het water en de gevolgen daarvan op lange termijn voor de gezondheid raken allereerst de randgroepen en de allerarmsten. Er is geen sprake van milieu-rechtvaardigheid. Vervolgens staat ook de afhankelijkheid van de Noord-Amerikaanse en ook de mondiale economie van koolstof-energie - met zijn beslissende gevolgen voor de opwarming van de aarde - ter discussie. De vertegenwoordigers van autochtone, inheemse volkeren waar dan ook op deze wereld laten ons steeds weer weten dat het leven een geheel van relaties is en dat de vernietiging van het milieu ons vanuit alle gezichtspunten een zeer verarmde toekomst brengt. Of anders gezegd zoals door indianen-opperhoofd Arvol Looking Horse: "Water is een levensbron, geen hulpbron".

Donald Trump heeft overduidelijk alle door Obama opgeschorte toestemmingen voor uitbreiding van oliepijpleidingen weggewuifd. De Sioux en andere indianenstammen hebben zo hun strijd nu verplaatst naar een technisch debat over opsporingssystemen betreffende lekkages. In november 2017 was er in de oliepijpleiding Keystone een lekkage waardoor maar liefst 800.000 liter olie in de bodem van Zuid -Dakota terecht kwam met alle vervuilende gevolgen van dien.