NAVO-lid valt NAVO-bondgenoot aan: wie stopt Erdogan?

Civis Mundi Digitaal #90

door Olli Salvatore

Trump verdedigt terugtrekking Amerikaanse troepen

De Turkse president Erdogan speelt hoog spel en test de grenzen van zijn macht. Letterlijk en figuurlijk. Hij beval het Turkse leger om de grens met Syrië te schenden en in het wankele buurland een ‘veiligheidszone’ van wel 30 km. te installeren.

Bedoeling is om de Koerdische militie YPG, die door de Turkse regering wordt beschouwd als een gewapende tak van de terroristische groepering PKK, terug te drijven, omdat zij als een gevaar wordt gezien voor de Turkse nationale veiligheid.

In tweede instantie is de inval er ook op gericht om ruimte te creëren voor de geplande terugkeer van een groot deel van de 3,5 miljoen Syrische vluchtelingen die nu nog in Turkije verblijven.

Erdogan snakt naar hernieuwde populariteit

Bij de laatste verkiezingsronde leed Erdogan een pijnlijke nederlaag in de metropool Istanbul die hij verloor aan de oppositie. Dat blijft hem dwars zitten.

De Turkse Lira is verzwakt en de economie krijgt zware klappen. Vanwege de toenemende werkloosheid is de modale Turk niet ingenomen met de aanwezigheid van miljoenen Syriërs als kostgangers, waarvan wordt gevreesd dat ze op termijn de schaarse baantjes gaan inpikken.

Uiteraard is deze situatie het gevolg van de beruchte Turkije-deal met Europa, die inhoudt dat Erdogan alle Syrische vluchtelingen in Turkije blijft opvangen in ruil voor 15 miljard euro Europese steun, uitgesmeerd over vijf jaar.

Erdogan zag deze deal aanvankelijk als een erkenning van zijn regime en als een drukmiddel om zijn positie aan de onderhandelingstafel voor Turkse toetreding tot de EU te verstevigen.

Maar nu hij heeft ingezien dat de EU geen millimeter opschuift in zijn richting zolang hij de mensenrechten niet eerbiedigt, vindt hij het slimmer om het maatschappelijk onbehagen in zijn land uit te spelen in zijn eigen belang door zich op te stellen als ‘de grote leider’ die zijn volk gaat verlossen van de storende Syrische gasten.

Rechtmatig militair optreden of niet?

Normaal gesproken dient men een dergelijke militaire inval te kenschetsen als een inbreuk op het internationaal recht en als dusdanig te sanctioneren. Terecht voorbeeld daarvan is de invasie van het oliestaatje Kuweit door de troepen van Saddam Hoessein destijds.

Die stunt leidde tot een spoedzitting van de VN en bracht een coalitie van Westerse troepen op de been die zich geroepen voelden om de Golfoorlog uit te vechten.

Maar wat is ‘normaal gesproken’ in een failed state als Syrië waar het bewind wordt betwist door verschillende actoren met tegenstrijdige belangen?

Erdogan beroept zich bovendien op het zogenaamde ‘Adana-akkoord’ dat zijn land sloot met Syrië op 20 oktober 1998, waarin werd overeengekomen dat Syrië op haar grondgebied geen daden zal toestaan die een gevaar kunnen betekenen voor Turkije (Artikel 1).

Aangezien de Koerdische strijders de laatste jaren vrij spel kregen van de regering in Damascus als medestanders in de strijd tegen IS is Turkije van mening dat de bepalingen van deze overeenkomst door Syrië werden geschonden en voelt het zich gesterkt in de overtuiging dat de huidige militaire operatie gerechtvaardigd is.

Niet naar de zin van Europa

De meeste Europese lidstaten van hun kant zijn een andere mening toegedaan. Zij vinden het niet kunnen dat een NAVO lid met veel gewicht in de schaal, namelijk Turkije, unilateraal beslist om de aanval te openen op een NAVO bondgenoot, namelijk de YPG.

De Koerdische militie immers, die overigens werd bewapend door de VS (!), speelde een beslissende rol in de val van Islamitische Staat.

Tot op heden droegen zij ook zorg voor de opsluiting en bewaking van duizenden ontwapende IS strijders in diverse kampen. Nu zij worden opgeroepen om te gaan strijden tegen hun Turkse belagers zien zij deze voor het Westen waardevolle taak niet meer als hun prioriteit.

Sterker nog: De eerste Turkse bombardementen in het gebied hebben zoveel chaos veroorzaakt dat niet minder dan 750 IS leden in het tumult kans hebben gezien om te ontsnappen.

De meeste van hen weliswaar vrouwen en kinderen maar toch ook een kleiner aantal echte jihadi’s. Als zij er in slagen op hun vlucht Europa te bereiken dan kunnen zij de volgende jaren allicht gaan zorgen voor een nieuwe golf van terreuraanslagen in Europese hoofdsteden.

Opgedoken filmpjes die op het internet circuleren zouden tevens bewijzen dat oprukkende pro-Turkse rebellen (Arabisch sprekende huurlingen) zich bezondigen aan regelrechte oorlogsmisdaden door bijvoorbeeld ongewapende burgers te executeren. Onder hen een prominente Koerdische politica.

Dit alles als gevolg van het eigengereide optreden van Erdogan die eens te meer zijn ware gelaat als dictator laat zien.