Gedichten over Thorstein Veblen
Civis Mundi Digitaal #104
door Piet Ransijn
/image1.jpeg)
Hij is geboren op een boerderij* *in 1857 in Wisconsin uit Noorse ouders
Daar voelde hij zich veelal vrij
Gedurende zijn hele leven
is hij onafhankelijk gebleven
Zoals was te verwachten
had hij zo zijn eigen gedachten
Dat gold zowel het samenleven
als de handel en het zakenleven* *Hij was econoom en socioloog
Hij had het land aan speculanten
en aan zomaar lanterfanten
Mensen dienden productief te zijn
op hun eigen werkterrein
Voor hem was dat de wetenschap
waar hij levenslang zijn werk in had
Hij kwam op voor het belang
van de boer en de gewone man
Hij waardeerde vakmanschap
evenzeer als wetenschap
Met belangeloze curiositeit* *’Idle curiosity’
vulde hij zijjn halve tijd
Hij hield als kind het meest van lezen
wilde van de wereld alles weten
een wereld die hem vreemd was
waar hij eigenlijk ontheemd was
Als een boer die was verdreven
uit het knusse boerenleven
Een vreemde eend in de bijt
uit een premoderne tijd
Zijn natuurlijke omgeving
was de boerensamenleving
waar hij was geboren en getogen
en daarna was weggevlogen
Een sprong in de moderne tijd
aan een universitaire faculteit
waar hij filosofie studeerde
en daarna economie doceerde
Hij studeerde echter ook een tijd
op een afstand van de universiteit
in zijn eigen landelijke omgeving
van de boerensamenleving
De boerderij van zijn vader
beïnvloedde zijn theoretisch kader
Zijn hang naar productiviteit
raakt hij zijn leven lang niet kwijt
Het contrast van stad en land
van boeren en de middenstand
doortrekt zijn vele werken
is daar overal te merken
De hang naar eerlijk vakmanschap
als instinctieve eigenschap* *’the instinct of workmanship’
tegenover snode speculanten
waarmee zijn vader had te kampen
is bepalend voor zijn werk geweest
zoals men in zijn boeken leest* *Bijv. The Instinct of Workmanship and the State of the Industrial Arts
De hang naar effectiviteit
en het ontzag voor productiviteit
was ook een boereneigenschap
die hij nooit verloren had
Zijn puriteinse normenkader
erfde hij ook van zijn vader
Maar soberheid en nijverheid
paste niet meer in zijn tijd
Dat gold vooral de ‘leisure’ klasse
een begrip waarmee hij zou verrassen
voor mensen met veel vrije tijd
vrijgesteld van productieve arbeid
Zo keek hij tegen rijkdom aan
als vorm van consumptief bestaan
Van hard en eerlijk werken
was bij hem niets te merken
Een barbaarse samenleving* *”De hogere stadia van de barbaarse cultuur”
was hun voedende omgeving zie de eerste zin van The Theory of the Leisure Class
waar de rijken in gedijen
en zich samen in vermeien
De productieve kracht
die het land tot welvaart bracht
belandde echter in de handen
van de snode speculanten
die hun grove winsten maken
zonder productieve taken* *Bijv. aandeelhouders die hun divident opstrijken zonder te werken
Hij zag hen als parasieten
die de nijverheid verzieken
Zijn visie is ten dele te verklaren
vanuit de lokale handelaren
uit een stadse omgeving
vis à vis de boerensamenleving
Zijn intellectuele achtergrond
wortelt in de boerengrond
Alles wat hij heeft geschreven
vindt zijn wortels in zijn leven
als boerenzoon en onderzoeker
man van veel geleerde boeken
Die veel gebieden heeft bestudeerd
en in zijn boeken heeft geïntegreerd
vanuit een belangeloze curiositeit
gemengd met grote productiviteit
Waarin de boer en de gewone man
telkens weer naar voren kwam
als tegenstrever van de rijken
die met hun consumptie prijken* *’conspicuous consumption’
Met nietsontziende eerlijkheid
bestudeerde hij zijn tijd
en met cynische gedrevenheid
bereisde hij zijn uitgestrekte land
Stuitte steeds op tegenstand
Maar toch was hij briljant
Veel van wat hij heeft geschreven
klinkt vaak wat overdreven
door een wolk van ironie omgeven
Als kritisch en veelzijdig schrijver
zou hij toch bekendheid krijgen
om van roem nog maar te zwijgen
Een fascinerende persoon
scherp van geest en ongewoon
/image2.jpeg)
Transformatie van de rijken 2020 09 05 Over Thorstein Veblen
Veblen was een boerenzoon
uit een emigrantenkring
die zijn eigen weg ging
Zijn pen zat vol met hoon
Met vele radicale woorden
schreef hij wat hem stoorde
Hij had iets tegen profiteurs
en allerhande exploiteurs
Aan een handig speculant
had hij het meest het land
En anderen maar zwoegen
die hun rendement afdroegen
aan de aandeelhouderskliek
Het prijssysteem zag hij als ziek
als een soort van roof
die hij fel terzijde schoof
Maar aan werkende mensen
wilde hij een beter leven wensen
Mensen kiezen stuk voor stuk
voor gezamenlijk geluk
Maar in onze maatschappij
lijkt nog veel op slavernij
We leven naar het Veblen scheen
in een soort van roofsysteem
De industriële maatschappij
zag hij als een vorm van barbarij* *”De hogere stadia van de barbaarse cultuur”
zie de eerste zin van The Theory of the Leisure Class
Hij noemde het een roofstaat
die hopelijk snel overgaat
als de massa zal ontwaken
en het onrecht dan gaat staken
Ook een aantal superrijken
zal dan onder druk bezwijken
Mensen met een groot vermogen
worden ook door empathie bewogen
Zo zullen zelfs de superrijken
voor het menselijke wijken
De wereld wordt een beter oord
ook al klinkt dit ongehoord
Het voordeel voor de rijken
zal dan ook gaan blijken
Hun aanzien zal dan stijgen
op een ongekende wijze
Als zij armen en misdeelden
in hun weelde laten delen
Het klinkt nog als een utopie
Dat is beter dan een dystopie
Een welomschreven situatie*
komt door ons tot zelfrealisatie
door de kracht van het bewustzijn
waar wij allen mee gezegend zijn
*’If men define a situation as real, it wil be real in its consequences’ – Theorema van W I Thomas
/image3.jpeg)
De tijd van Veblen 2020 11 24
In Veblens tijd was barbarij
beslist nog niet voorbij
Hij stuitte overal op resten
van het ruige Wilde Westen
Waar roofzucht en vernielingen
in rijkdom overgingen
en een zwerm van nieuwe rijken
naar elkander gingen kijken
De een nog rijker dan de ander
door meedogenloze exploitatie
en een semi-criminele levenswandel
in een scrupuleuze confrontatie
Met alles wat hen in de weg stond
en hun roofzucht ondervond
Vele rijken gingen over lijken
door zich bovenmate te verrijken
De tijd waarin de roverbaronnen * *’Robberbarons’
hun netwerken ontsponnen
De tijd waarin de nieuwe rijken
met hun weelde zouden prijken
De tijd waarin een nieuwe natie
rees naar mondiale suprematie
In een tijd waarin de stijd op aarde
werledwijs in orpogen ontaardde
in een wereldwijde wedstrijd
om de mondiale soevereiniteit
/image4.jpeg)
Opzichtige consumptie 2020 11 23 n.a.v. Thorstein Veblen, The Theory of the Leisure Class
De theorie van Veblen wil beweren
dat heel opzichtig consumeren
rijke mensen meer prestige geeft
Men laat zien hoeveel men heeft
Maar voelen zich soms opgelaten
achter hun oneigelijke facade
Levend in de uiterlijke schijn
kan men veelal heel alleen zijn
Slechts een authentiek contact
raakt de mensen in hun hart