Klimaat-initiatieven

Civis Mundi Digitaal #108

door Michel van Hulten

‘Het Klimaat’ werd niet het alles overdonderende onderwerp dat in de zojuist gehouden verkiezingen alle andere thema’s van de politieke agenda zou verdrijven. Jesse Klaver deed zijn best, GroenLinks beklemtoonde zeer het ‘meer groen’, het hielp niet. Het ging toch meer over COVID-19, het eigen risico in de zorg, meer geld voor onderwijs, het woningtekort.

Deze constatering biedt ruimte voor de vraag of bij politici, laat staan bij het brede publiek, bekend is dat er zich zoveel afspeelt in ons land dat gerelateerd is aan de zorg om het klimaat. Veel meer dan het officiële publieke beleid, veel gevarieerder, breed gedragen.  Enige inventarisatie hierna helpt wellicht een beetje, voorzien van vele webadressen van personen of groepen die elk op hun eigen wijze en in hun eigen leven actief bezig zijn. De hier genoemde websites helpen om de weg te vinden naar nog veel meer andere websites, ideeën, initiatieven, realisaties, ook gericht op behoud en herstel van natuur en ter voorkoming van ongewenste klimaatveranderingen.
Sommige initiatieven en activiteiten beogen gedragen te worden door massale deelname: velen die veel klein geld bijeen brengen en met hun grote aantal pogen de balans tussen vijandig en vriendelijk milieugedrag door te laten slaan naar de goede kant. Een aantal organisaties van medeburgers doen dat al jaren en doen dat landelijk: zie Natuurmonumenten, Greenpeace, Milieudefensie. Naast hen zijn er vele nieuwkomers, dikwijls lokaal en mede gericht op eigen belangen: de naaste omgeving behouden, het eigen milieu verbeteren (zie hierna ‘Omslag’).

Persoonlijke inzet lijkt meer recent te verschuiven van lid worden, beleid bijsturen, en contributie betalen, naar zelf doen, zelf de handen uit de mouwen steken. Heel nieuw is het om land in kleine stukjes op te kopen ten behoeve van milieuvriendelijke landbouw. Vroeger deed je dat om grafrechten te verwerven, nu voor het leven! Alhoewel, vele jaren geleden waren ook al eens vierkante meters te koop op de plek waar de overheid een nieuwe Schipholbaan wilde toestaan. Zelf meespitten om bomen te planten in een plan om een miljoen bomen een plek te geven in Nederland in 2020. Dat lukte slechts voor de helft doordat het Corona-virus de vrijwilligers belette in groten getale samen te komen om te helpen.

Heel anders is de inzet van betrekkelijk weinigen uit de financiële wereld, gering in aantal deelnemers, slechts enkele tientallen, maar met grote impact vanwege het gewicht van de organisaties die ze vertegenwoordigen, samen goed voor € 3 triljoen. Zij tekenden op 25 september 2020 een Finance for Biodiversity Pledge. In de ‘pledge’ verplichten de deelnemende partijen zich positief bij te dragen aan biodiversiteit door hun activiteiten en investeringen, en roepen zij wereldleiders op verlies aan natuur te keren binnen de komende tien jaar.
Land van ons - https://www.landvanons.nl
Bij biodiversiteit denkt vrijwel iedereen allereerst aan ‘natuur’. Land van Ons vaart echter een andere koers en laat die zorg aan reeds bestaande organisaties, zoals het reeds genoemde Natuurmonumenten, die zich richten op behoud van natuurgebieden. Land van Ons beoogt zich te richten op landbouwgebieden. Met een oppervlakte van twee derde deel van Nederland valt daar veel te winnen. Deze nieuwe organisatie - opgericht in november 2019 - koos als bedrijfsvorm de ‘Cooperatie U.A., uitgesloten aansprakelijkheid’. Het ledental groeit snel: tussenstand na 12 maanden in november 2020: 9.000 leden, maart 2021: 13.000 leden. Inmiddels is al 65 hectare grond aangekocht en in beheer genomen en wordt er samen gewerkt met de Universiteiten in Leiden en Wageningen. De ambitie zoals geformuleerd op de website is niet al te bescheiden: ‘Elk huishouden zou mee moeten doen’ en ‘op termijn 1,5 miljoen deelnemers zou moeten kunnen’.  
De website tekst gaat verder met:
‘Tot 60 jaar terug was er enorm veel biodiversiteit in ons landbouwgebied. Niet alleen doordat het om heel veel grond ging - en nog steeds gaat, zo’n twee derde van Nederland is landbouwgrond - maar ook doordat de toen kleinschalige landbouw, met een mix van akkerbouw en veeteelt, zorgde voor een grote rijkdom aan divers leven. Daarna zijn er onder druk van gewenste schaalvergroting vele ingrepen in het landschap gepleegd, die vrijwel altijd een achteruitgang voor de biodiversiteit tot gevolg hadden. En niet alleen in het landbouwgebied zelf, maar ook in de aanliggende natuurgebieden. De sleutel voor herstel van onze biodiversiteit ligt dus in onze landbouwgrond. Daar kan Land van Ons de grootste meerwaarde bereiken. En natuurlijk gaan ook natuurgebieden daarvan profiteren’.
Kind van de rekening is alles wat voor zijn ontwikkeling tijd nodig heeft: bodemontwikkeling, ecosystemen, plant- en dierenleven. Reeds gevestigde ‘biologische’ bedrijven zijn wenselijk en doen goed werk, maar zij vormen samen slechts 3.3 % van het Nederlandse landbouwgebied. En de veranderingen gaan heel traag.
Land van Ons beoogt dat aangekochte grond cultuurgrond blijft: grond die door mensen bewerkt wordt en waar producten vanaf komen voor ons dagelijks bestaan. Of dat nu hooi is of graan, aardappels, groenten of fruit. Een wei, een akker, een boomgaard of een voedselbos, de keuzemogelijkheden zijn groot.
Leidend exploitatiebeginsel is ecologisch werken. Dat klinkt ingewikkeld, maar is het niet. Ecologisch handelen en exploiteren is gewoon je verstand gebruiken: voor al het leven op aarde gaat het om voedsel, veiligheid en voortplanting. Land van Ons wil dat organiseren voor elk stuk grond dat Land van Ons in bezit krijgt. Dat betekent dat er nog steeds op geboerd zal worden. Aan dat ‘boeren’ worden voorwaarden verbonden die in het verlengde liggen van de zelf gekozen missie en visie: een kentering te bewerkstelligen in het uitputten van grond en verdwijnen van plantaardig en dierlijk leven uit ons landschap, vanuit het besef dat ons land en onze grond letterlijk de bodem is onder ons bestaan. En daarmee een tegenwicht en rustpunt is in ons hectische en op economische groei gerichte bestaan.
Land van Ons wil de juridische eigenaar worden en blijven van (landbouw) grond om een langjarige en daarmee duurzame aanpak van het gebruik te garanderen.

Nieuwe Leden van de coöperatie: https://mijn.landvanons.nl/members/new
Nieuwsbrieven onder de titel Landscoop - https://landvanons.nl/e-nieuwsbrieven/
Contactgegevens: https://landvanons.nl/contact/

Omslag - www.omslag.nl

Al sinds 1994 brengt ‘Omslag, Werkplaats voor Duurzame Ontwikkeling’ mensen bijeen rond de thema’s milieu, vrede, werk, cultuur, economie en solidariteit met acties, bijeenkomsten, publicaties en doe-activiteiten. Omslag publiceerde tweemaandelijks een tijdschrift ZOZ – Tijdschrift voor doen-denkers, dat eindigde kortgeleden, eind 2020. Oude nummers zijn nog steeds te koop. Elk nummer op zich en zeker alle nummers samen bieden een schat aan gegevens van adressen en ideeën. Die zijn nu nog steeds te vinden doordat het blad digitaal wordt voortgezet, gratis, wel met verzoek aan de ontvangers/lezers te doneren om voortzetting mogelijk te blijven maken. http://www.omslag.nl/index.html
Op de website van Omslag’s ’Servicepunt Anders Wonen Anders Leven’ is veel informatie bijeengebracht over woon-werkprojecten, leefgemeenschappen en andere vormen van centraal- en collectief wonen. Het Servicepunt is open voor bezoek op vrijdagmiddag van 14:00-17:00 uur of op afspraak op de locatie van Omslag, Hoogstraat 301 A, 5654 NB Eindhoven, 040-291 0295, omslag@omslag.nl. Met onder andere een uitgebreide rubriek met adressen (en links) van groepswonen van ouderen, http://www.omslag.nl/wonen/groepsouderen.html#lvgo.

Als je de adressen en beschrijvingen in Omslag doorloopt vind je vele aanbiedingen van groepen die op zoek zijn naar aanvullingen van hun bewonersgroepen en naar projecten met deelnemers, en omgekeerd ook aanbod van anderen die op zoek zijn naar een goede plek om samen met anderen te wonen, dan wel op zoek zijn naar milieugerichte activiteiten waar ze aan deel zouden willen nemen.

Ik licht twee activiteiten uit het uitgebreide OMSLAG-aanbod die zeer dicht staan bij het tegengaan van de klimaatcrisis. Het welbekende (sinds de klimaatzaak tegen de overheid) Urgenda – meer bomen nu project, en het Grootouders-project.

Urgenda – Meer bomen nu https://meerbomen.nu/over-de-actie/; https://www.urgenda.nl/

1 Miljoen bomen voor klimaat en biodiversiteit
‘De ecologische crisis waar we in verkeren vereist een urgente, grootschalige en gezamenlijk uitgevoerde actie. Stichting Nationale Boomfeestdag, Stichting MEERGroen, Caring Farmers en Urgenda, slaan de handen ineen om komende winter [2020/2021] minimaal 1 miljoen bomen gratis weg te geven. ‘We streven naar een landbouw die opereert op zo klein mogelijke schaal, binnen de grenzen van de natuur en met respect voor dieren en mensen. Caring Farmers verbindt boeren met gelijkgestemde burgers, wetenschappers en andere caring partners. Niet beleid afwachten, maar gewoon samen aan de slag... Wij zien bomen planten als dé oplossing om klimaatverandering te vertragen, de biodiversiteit te herstellen én om burgers een positief handelingsperspectief te bieden.’

Gratis bomen? hoe werkt dat?

Regulier worden bomen en struiken afgenomen bij boomkwekers. Maar er is een andere voor de hand liggende maar weinig gebruikte bron voor plantgoed: de natuur. Meer Bomen Nu verzamelt de overdaad aan jonge struiken en bomen in natuurgebieden, en plant die op andere plekken terug. MEERGroen doet dit al jaren als standaard onderdeel van natuurbeheer. Wel gaat hier en daar de roep op dat er te weinig bomen zijn voor alle plannen. Maar er zijn bomen en struiken genoeg! De boomkwekers leveren bijzondere soorten, fruitbomen en mooie monumentale soorten. De ‘MEERGroenmethode bewijst dat het ook anders kan. MEERGroen heeft al 13 jaar ervaring met het verzamelen van overtallige zaailingen van bomen en struiken in natuurgebieden en die elders weer te planten, https://meerbomen.nu/over-de-actie/meergroen-methode/ .

Met ‘verplanten’ als methode kunnen in het hele land bossen, heggen, hagen, bermen worden vol geplant. Gratis, veelal inheems en ecologisch verantwoord. Het enige wat je nodig hebt, zijn kundige terreinbeheerders of ecologen die vrijwilligers kunnen aanwijzen wat de juiste planten zijn en hoe ze geoogst en geplant moeten worden. En vervolgens te zorgen dat bij het uitplanten wordt gekozen voor een diverse mix met vroegbloeiers en laatbloeiers, snelle en langzame groeiers en fruit dragende soorten zoals vlierbessen, vogelkers etc. voor maximaal profijt voor insecten en vogels. 

Grootouders voor het klimaat - https://grootoudersvoorhetklimaat.nl/

In Nederland zijn de Grootouders voor het klimaat vanaf december 2016 actief. Als beweging oefenen ze druk uit, bijvoorbeeld op de politiek. En als beweging stimuleren en inspireren ze elkaar.
Zo kunnen ze kennis en het bewustzijn vergroten bij anderen: er is dringend actie nodig van elke bewoner van onze planeet. Dit doen ze wel heel kleinschalig, als ouderen, voor de eigen kleinkinderen, het kan haast niet nog directer.

Vraag de gratis Nieuwsbrief: https://grootoudersvoorhetklimaat.nl/actueel/nieuwsbrief/
De internationale beweging: https://grootoudersvoorhetklimaat.nl/over/internationale-beweging/
heeft afdelingen in: België, Noorwegen, Zweden, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Zwitserland, de VS, Canada, en internationaal: https://www.wecaninternational.org/

Finance for diversity pledge - https://www.financeforbiodiversity.org/launch-the-pledge/
Ondertiteld als ‘Reverse nature loss in this decade’.

Met slechts weinig initiatiefnemers/deelnemers (hoewel dat aantal nog groeit) maar van een geheel ander karakter dan wat hiervoor al genoemd is, en samen een stevige macht in de markt, benoem ik hier een ook heel jonge organisatie die schuil gaat achter de naam Finance for Development. Een Engelstalige naam, wel enkele Nederlandse deelnemers.
Op 25 september 2020 tekenden vertegenwoordigers van 26 Europese ‘financial institutions’ verantwoordelijk voor meer dan € 3 triljoen, een Oproep aan wereldleiders. Zij verplichtten zichzelf ‘positief bij te dragen aan de biodiversiteit door hun activiteiten en investeringen’. Nog voor het eind van het jaar voegden 11 andere ‘financiers’ zich al bij hen. Hun gezamenlijke oproep vroeg de wereldleiders het natuurverlies binnen de komende tien jaar te keren.
De bedrijven die op 25 september 2020 het initiatief namen:
ACTIAM N.V., Achmea Investment Management, AEGON Nederland N.V., Allianz France, ASN Bank, ASR Nederland, Bank J. Safra Sarasin, Bankinter, AXA Group, Groupe Caisse des Dépôts, Domini Impact Investments LLC, Etica Sgr – Responsible Investments, HSBC Global Asset Management, Karner Blue Capital, Mirova, Piraeus Bank, New Forests Pty Ltd, NN Investment Partners, NWB Bank, Coöperatieve Rabobank U.A., Robeco, Triodos Bank, Triple Jump, UFF African Agri Investments, Vancity Investment Management en de Volksbank.
Later in het jaar (2020) sluiten zich 11 nieuwe ondertekenaars aan:ABN AMRO, Change Finance PBC, DPAM, International business of Federated Hermes, La Financière de l’Echiquier, Lombard Odier Investment Managers, OIP Trust, PKA A/S, Rathbone Greenbank Investments, SCOR SE en Swedbank Robur (https://nextgreen.nl/11-nieuwe-ondertekenaars-pledge/). ‘Collectively committed to collaborating, engaging, assessing their own biodiversity impact, setting targets and reporting on biodiversity matters by 2024 at the latest.
Een leeshulp wordt aangeboden: guidance document dat de verplichtingen aanduidt, bronnen noemt en voorbeelden bespreekt. https://www.financeforbiodiversity.org/wp-content/uploads/2.-Finance-for-Biodiversity-Pledge_Guidance_Dec2020.pdf.

Het spreekt vanzelf dat de ondertekenaars de aanmelding van nieuwe deelnemers zoeken. Zij kunnen terecht op www.financeforbiodiversity.org voor meer informatie, om te tekenen.

Contact
Coördinatoren van de Finance for Biodiversity Pledge, zijn Anne-Marie Bor and Anita de Horde, info@financeforbiodiversity.org. Zij geven ook leiding aan het werk van de initiatiefnemers van de Pledge: de Finance and Biodiversity Community.
Omdat van een van de initiatiefnemers een Nederlandstalig-verslag gemakkelijk bereikbaar is neem ik hiervan de link op als illustratief voor de bedrijfsopvattingen die in de kring van de initiatiefnemers  circuleren: https://www.asnbank.nl/over-asn-bank.html. Jaaroverzicht 2019: asn-jaaroverzicht-2019(1).pdf