De (on)betrouwbaarheid van de economische verwachtingen van het IMF

Civis Mundi Digitaal #115

door Jan de Boer

Een intern rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) stipt het overdreven optimisme van zijn economen aan over de verwachtingen van economische groei van in crisis verkerende landen. De informatie neemt maar een paar regels in beslag, maar zij brengt het risico mee de geloofwaardigheid van het IMF aan te tasten. En dat terwijl de president van het IMF, Kristalina Georgieva, beschuldigd wordt van partijdigheid ten gunste van Chinese belangen toen zij directrice van de Wereldbank was.

Het « Independent Evaluation Office » (IEO), het departement van het IMF belast met de evaluatie van zijn eigen activiteiten, heeft in een op 9 september gepubliceerd rapport willen begrijpen waarom de economische groeiverwachtingen zo optimistisch waren voor in crisis verkerende landen. En deze vergissingen hebben niet alleen een technisch karakter. « Het personeel van het Fonds zou aangespoord kunnen zijn om de irreële economische groeiverwachtingen te valideren die het mogelijk maken de budgettaire verschillen te dichten, en een gunstig advies uit te brengen over de levensvatbaarheid van de schuld, in de hoop autoriteiten te overtuigen om voortgang te maken met moeilijke hervormingen, » kan men lezen in dit rapport. Het geeft daarvan verschillende voorbeelden, zoals Letland, dat in 2008 financiële steun kreeg om een streng bezuinigingsplan tegen te gaan. Het IMF voorzag een krimp van het BBP met 6% tot 8%, maar ging akkoord met een programma dat een krimp van 5% voorzag, want de Letlandse autoriteiten waren van mening dat de inschattingen van het IMF te pessimistisch waren. Dat jaar bedroeg de krimp van het BBP… 14%!

Voor de IEO hebben de valse verwachtingen geen systematisch karakter. De conclusies van het rapport werden door Georgieva met instemming ontvangen, maar zij gaf evenwel geen enkel commentaar over het deel van het rapport gewijd aan het « optimisme » van economische groeiverwachtingen. En dat geeft toch te denken. Zelfs als de « onrealistische » gegevens alleen maar de in een crisis verkerende landen betreffen met wie het IMF over een financieel hulpprogramma onderhandelt, wordt hiermee toch de geloofwaardigheid van het IMF op het spel gezet. De geloofwaardigheid van het IMF en de Wereldbank hangt immers af van het beeld van hun onafhankelijkheid ten opzichte van hun politieke bazen.

De verleiding is groot om optimistische verwachtingen te publiceren om het vertrouwen van investeerders of kapitaalverschaffers in een land te herstellen. Maar zoals het IEO zegt, kan dit optimisme op de lange termijn negatieve effecten veroorzaken, want een economische situatie die minder snel dan voorzien werd verbetert, kan frustraties opwekken, alsook een « moeheid gerelateerd aan inspanningen om het optimisme te herzien, ja zelfs een oppositie van het land tegen hervormingen ». Een overmaat van vertrouwen verhoogt ook het risico van een recessie en een verslechtering van de betalingsbalans, met daardoor een grotere kans op een teveel aan schulden.

De publicatie van het rapport valt vrijwel samen met de conclusies van een voor de Wereldbank gehouden onderzoek door het advocatenbureau Wilmer-Hale inzake mogelijke manipulatie van het mondiale « Doing Busines » klassement. Georgieva wordt ervan beschuldigd druk te hebben uitgeoefend ten gunste van China toen zij de Wereldbank leidde. Zij ontkent dit ten stelligste, maar haar positie wordt er niet sterker op, nu ook het IMF gestart is met een « diepgaand, objectief en nauwgezet onderzoek ».

Op 8 oktober onthulde Bloomberg dat in het jaarlijkse overzicht van de Braziliaanse economie van het IMF een zin over het klimatologische risico is geschrapt, nadat de Braziliaanse vertegenwoordiger het IMF liet weten dat hij niet akkoord ging met Georgieva. De betreffende zin: « De klimatologische verandering stelt de Braziliaanse economie voor macrokritische risico’s » werd verwijderd een paar uur na de validering van het rapport door de directie van het IMF. Ook andere zinnen, waaronder een waarschuwing tegen de verhoging van de « uitstoot van broeikasgassen door de landbouw en de verandering van grondgebruik » werd uit de eindversie verwijderd. Het IMF stelt dat deze modificaties in overleg met de autoriteiten van het betreffende land deel uitmaken van de gebruikelijke procedure en dat de inhoud van het rapport daardoor niet veranderd is… Eerlijk gezegd geloof ik daar niet in.

Voor mij zijn deze onthullingen door het IEO en Bloomberg reden om in het vervolg met de nodige voorzichtigheid en enige scepsis kennis te nemen van de rapporten en verwachtingen van het IMF.

Geschreven in oktober 2021